Ο λίθος συναντάται σε αφθονία και έχει πολλές μορφές ανάλογα με το μέταλλο από το οποίο έχει σχηματιστεί. Θεωρείται ότι συμβάλλει στην ανακούφιση της συναισθηματικής δυσαρμονίας και εμπνέει αγάπη και αφοσίωση.
Η ονομασία του προέρχεται από τη λατινική λέξη “grantum” (ρόδι) λόγω της ομοιότητας των κρυστάλλων του λίθου τόσο σε σχήμα όσο και σε χρώμα με τους σπόρους του ροδιού. Κατά την αρχαιότητα η ονομασία του ήταν «ανθράκιον», όρος που χαρακτήριζε όλα τα ερυθρού χρώματος ορυκτά (σπινέλλιο, ρουμπίνι).
Ο γρανάτης χρησιμοποιείται από την 4η χιλιετία π.Χ., τόσο ως πολύτιμος λίθος όσο και ως λειαντικό μέσο ενώ αποτελεί και αντικείμενο συλλογής από συλλέκτες ορυκτών. Αναφέρεται στα γραπτά του διάσημου φιλοσόφου του 3ου αιώνα π.Χ. Θεόφραστου καθώς και σε εκείνα του Ρωμαίου φυσιοδίφη Πλίνιου του Πρεσβυτέρου (23- 79 μ.Χ.). Στην αρχαία Αίγυπτο, οι ανασκαφές έφεραν στο φως περιδέραια των Φαραώ διακοσμημένα με γρανάτη. Μετά την πτώση της Ρωμαϊκής Αυτοκρατορίας, ο λίθος χρησιμοποιήθηκε ευρέως στην κατασκευή κοσμημάτων. Συμβόλιζε τη δύναμη, το αίμα και τη φωτιά. Στους Βίκινγκς, ο γρανάτης χρησίμευε ως φως στις τελετουργίες κηδείας, οδηγώντας τους νεκρούς στον παράδεισο, Valhalla.
Ο γρανάτης αποτελεί σύμβολο της ενέργειας. Ο κόκκινος γρανάτης αντιπροσωπεύει την αγάπη. Βοηθά στην ψυχική ισορροπία και τη συγκέντρωση. Δρα ενισχυτικά στην αυτοπεποίθηση, την αυτοεκτίμηση, τη συμπόνια, τη γαλήνη και την αγάπη. Είναι ευεργετικός για την καρδιά και τις αρτηρίες, συνδράμοντας στην πρόληψη ασθενειών του αίματος και καρδιαγγειακών διαταραχών.
Ανήκει στα Πυριτικά ορυκτά στην κατηγορία Νησοπυριτικά. Η κρυσταλλική του δομή είναι κυβική, έχει εμφάνιση ημιδιάφανη, διαφανή και λάμψη υαλώδη, ρητινώδη. Συναντάται σε διάφορα χρώματα ανάλογα με τη σύστασή του, εκτός του μπλε. Πυρωπό: κόκκινο έως σχεδόν μαύρο. Αλμανδίνης: κόκκινο, κοκκινοκάστανο. Σπεσσαρτίνης: πορτοκαλί έως σκούρο κόκκινο ή καστανό. Ουβαροβίτης: σμαραγδοπράσινο. Γροσσουλάριος: λευκό, κίτρινο, πράσινο, καστανό. Ανδραδίτης: κίτρινο, πρασινοκίτρινο, πρασινοκάστανο, μαύρο. Κάποιες ποιότητες γρανάτη παρουσιάζουν το «φαινόμενο Αλεξανδρίτη» καθώς αλλάζουν απόχρωση ανάλογα με το είδος του φωτός που δέχονται.
Πηγές γρανάτη υπάρχουν σχεδόν παντού στον κόσμο. Στην Ελλάδα ο λίθος εντοπίζεται στη Σύρο, τη Σέριφο, τη Σίκινο, τη Μήλο, στο πέτρωμα σκαρν της Νισύρου, στα μεταλλεία Κασσάνδρας, την Αλιστράτη Σερρών και τις περιοχές Κιμμέρια και Λευκόπετρα της Ξάνθης.
